توسط گَنجیں گْوادر ءَ سـید مهمد هاشمی ءِ لوگ ءَ 21 / کـرّا / ( اپریل ) 1926 ءَ یکّ زَهگے پیداگ بیت کہ آئی ءِ نام ” سـید زهور شاه هاشمی ” ایر کَنگ بیت . هَمے زَهگ ءَ وتی کَسانی ءَ وانگ ءِ بِندات چہ تیاب دَیمی بلوچستان گْوادر ءَ بِنادکُت.
وانَگ چہ لوگ ءِ رُژنائیں چراگ بْزاں وتی آریپیں پِت ءَ زُرت _ پارسی ءُ اَربی وَنت ءُ دانائی ءَ سَرپَد بیت _ اَکل ءُ زانت ءَ رَند واجہ سـید ءَ سیزده یا چارده سال ءِ اُمر ءَ لچّہ کاری بِنا کُت _ اوّلـیگیں ( بِنداتی ) لچّہ کاری بْزاں چَہ بلوچی ءَ پیسَر واجہ ءَ اردو لچّہ کاری کتگ اَت _ سـید ءَ 1939 یا 1940 ءَ لچّہ کاری بُنگیج کتگ _ گـنج ءُ گوهَر تَیاب دیمیں گْوادر ءَ لچّة کار نہ بُوتگ هَمے واستا واجہ ءَ اردو ءُ بلوچی ءَ استاد نیست ءُ نہ بُوتگ.
1950 ءَ ســـید هاشمی ءَ بلوچی لچّہ کاری بِنا کتگ واجہ ءَ اردو لچّہ کاری پہ هَمے واستا یَل ءَ دات کہ ماتیں ڈیه ءِ ماتی زبان ءِ هِزمت ءَ بہ کنت ءُ گْـرانیں بار ئِے کوپَگ ءَ زُرت ءُ هَمے واستا اردو لچّہ کاری یَل ءَ ئِے دات کُت کہ وتی ڈیه ءَ دَری لچّہ کاری پیم نہ بیت. ســـید ءَ ایوک ءَ اردو ءُ بلوچی ءَ لچّہ کاری نہ کتگ بَلکیں پارسی لچّہ کاری هَم کتگ اَت _ بَلے پہ شَهدیں ماتی زبان ءِ هِزمت ءَ بلوچی لال ءُ گوهَر زُرت ءُ پہ هانل ءَ کیکو ءُ هار ءُ ٹکّ ئِے کمات .
1946 ءِ سال ءَ گْوادر ءَ ” انجمن اِسلاه بلوچان ” بلوچی ادب ءُ بلوچاں دیم ءَ بارت نہ کنت _ ســـید ءَ ” جِد ءُ جُهد ” ءِ نام ءَ یکّ تاکے شِنگ ءُ تالان کُت کہ آئی ءِ وتی دَست نبشتہ اَت _ آ وهد ءَ گْوادر مشکت ءِ دَست ءَ اَت، مشکت ءِ سَرکار ءَ تاک بَند کُت ءُ سئے سال ءَ رَند ” انجمن ” ءِ کارانی سَـوَب ءَ سـید بَندیگ کُت. کید ءُ بَند ءِ دَر آیگ ءَ رَند سـید دَراں ڈیه کَـنَگ بیت.
1950 ءَ کراچی ءَ سَـر ئِے کَـشّ اِت، سـید ءِ دل ءِ مراد ءُ واهَگ بلوچی ادب ءُ لَبزانک ءِ دیم ءَ بَـرَگ اَت ءُ جُلگهیں شَهر کراچی چَہ ادب دوست ءَ یُـرّ اَت، هَمے وڑ ءَ سـید ءَ 1952 ءَ چہ کراچی ءَ ادبی دیوانے ” بلوچی زبان ءِ سَر چمّگ ” جوڑ کُت _ 1955 ءَ ” مَگسی گِس ” کراچی ءَ گوں آگا ابدالکریم هان ءِ پاگواجهی ءَ شال، کلات ءُ کراچی ءِ نَدکارانی ادبی دیوانے بُوت اِے دیوان ءَ میر گُل هان نَسیر، واجہ مهمد هُسین اُنکا ءَ هَم بَهر زُرت ءُ هَمے دیوان ءَ واجہ ســـید ءِ بلوچی گال ” ءَ – ءِ – ءُ – یں ” مَـنّگ بُوت اَنت هَمے جُهد ءُ جُهدانی توک ءَ واجہ ســـید شَپ جاه ءُ روچ جاه دبئی ، بَهرِن ءُ هِندوستان ءَ شُت بَلے سـید ءَ دَری ڈیه ءَ هَم پہ بلوچی ءَ پَٹ ءُ لوٹ ءُ هِزمت کتگ.
7 سارتان ( اکتوبر ) 1956 ءَ واجہ سـید بَهرِن ءَ نادْراه بُوت ءُ دو رَند ءَ واجہ ءِ بُـرّبین ( آپریشن ) بُوت _ بْـزاں 29 بَهاران / ( جنوری ) 1957 ءَ اوّلی بُـرّبین ءُ 3 مولمان / ( مارچ ) 1957 ءَ دومی _ ســـید ءَ بَهرِن ءَ وتی لچّهانی یکّ دَپترے سَرجم ءُ شِنگ وتگ _ واجہ ءِ شِنگ بوتگیں ءُ نہ بُوتگیں لچّہ ءُ رَم دَپترانی لَڑ ایش اِنت :
1 . اَنگَر ءُ تْرونگل
2 . بلوچی سْـیاهَگ ءِ راست نبیسّگ
3 . بْـرتکگیں بِیر
4 . بلوچی بُنگیجی
5 . بے سَرگال
6 . بلوچی دَربَر
7 . بلوچی دلپسندیں لچّہ کاری
8 . بلوچی زبان ءُ ادب کی تاریخ
9 . تْـراپکنیں تْرمپ
10 . جز ء اَم بلوچی
11 . چـکّاسنگ
12 . زُوت گِر ءُ دیر هِلّ
13 . سِچکانیں سَـسّا
14 . سِستگیں دَستونک
15 . سَـید گَنج
16 سـید نمدی
17 . شکّلیں شَهجو
18 . شَهـگْوشتن شاهار
19 . گاریں کلدار
20 . گْسد گْوار
21 گَمے تالان کن آں
22 . نازُک
23 . میر گِتد
24 . بلوچی اردو بول چال
25 . زَرتُشتی پاکوانگی ءِ رجانک
سید زهور شاه هاشمی ءِ همے دپترانی تہ ءَ راجدَپتر ( تاریخ ) گِدار ( ناول ) کلام ء هدا ، بلوچی نبیسّگ ءِ راه ءُ رَهبند ، بْـزانت بَلَد ( لغت ) بلوچی بُنگیج کَـنَگ ءِ دپتر اوں مان بْـزاں دگنیا ءِ هَمک کَش ءُ پَهنات ءُ نیکراه ءِ بَهر مان اِنت _ سـید ایوک ءَ لچّہ کارے نہ اَت . آ راجدپتر زانت ، آلِم ءُ زبانزانتے اَت _ آ زَردار ءُ مالدارے نہ اَت، سـید ءِ زِند پہ بلوچی ءِ هِزمت ءَ نَدر ( وقف ) اَت.
سـید ءَ 1970 ءَ وتی زِند ءِ گُـڈّ سَری هَشتیں سالانی زِند ءِ گُـڈّی سیمّسَراں لوگ ءُ جاگہ ( سیر ءُ آروس ) کُت. ربّ ءَ سئے دانگ چُک دات کہ آیانی نام سلیمان شاه ، رکّل شاه ، ءُ جمّن شاه ایر کَنگ بوت اَنت . جمّن شاه ربّ ءَ وتی مال کُت بَلے دوئیں دانگیں چُک اَست اَنت کہ اللّه آیان ءَ جهانی اُمرے بہ دَیات . ( آمین ) … جُمّـو ( آدینگ ) 3 مولمان / ( مارچ ) 1978 ءَ شپ ءَ بلوچی زانتکار ، شَهلچّہ کار ءُ بلوچی زبان ءِ بے دَروَریں نَدکار ءُ بَلد کار ءُ بلوچی زبان ءِ کَـرم بیران بوت ، بَلے آئی ءَ پُشت ءَ زَر ءُ کَلدار اَت ءُ نے کہ مال ءُ مِلکت . بَس چَپ ءُ چاگِرد ءَ کاگَد ، سَرجاه ءِ چیر ءَ ٹیبل ءِ سَـر ءَ شِنگ ءُ شلنگ اِت اَنت کہ لَهتیں دَستونک ، لهتیں نبشتاتک ، لَهتیں دپتر ناتمام کوٹی اِنت کہ زوراکیں مِلکمیت ءَ وتی شیریں پَـنجگاں گوں ســـید چہ ما دِیـر بُرت. بَلے هَرچ مَجلس ءُ دیوان ءَ سـید ءِ نام بندات اِنت.
کَے گْوش ایت سَـید مُرتگ، ســید نَمـیران اِنت، بلوچی ءِ هَـر گالوار سـید ءِ گالوار اِنت. من پہ شوهاز ءَ کُجام دیم ءَ دیاں سوجے بِـدئے تئی گالوار روچے سَـد بَـر ءَ گوشاں کَپـیت.
( ماهتاک ” بلوچی ” مولمان / ( مارچ ) 1987 تاکدیم 56 ءُ ساچان ءُ سهاتو سال 2004 تاکدیم 113
پولکار: سئید ساهل
نظرات