توسط اگن لوٹّے تئی زِند چوْ چراگانا روْك ببيت، گڑا ھر کسئے دردا وتی درد بزان.
معنی: اگر میخواهی زندگی تو مانند چراغی روشن باشد، پس درد هر کس را درد خود بدان.
اگن منا براتے مَبيت، دوْدايي مني برات اِنت.
معنی: اگر برادری نداشته باشم، دودایی برادر من است.
کاربرد: افرادی این ضرب المثل را استفاده می کنند که از نعمت برادران نسبی بی بهره اند. برای جبران محبت برادری، به دیگران تمسک می جویند.
ایردستان رَهم، سردستان زَهم.
معنی: با افراد ناتوان مدارا، با افراد شرور و قلدر تندی.
معادل : آسایش دوگیتی تفسیر این دو حرف است / با دوستان مروت با دشمنان مدارا
بلا په شرّین سران اِنت.
معنی: بلا همیشه سراغ آدم های خوب می آید.
کاربرد: برای تسکین افرادی استفاده می شود که مصیبتی برایشان پیش آمده باشد.
تهارین دیم، مان تهارين جاگھے رَوت و گار بیت.
معنی: پیشانی تنگ و ترش، در جای تنگ و تاریکی مدفون و گم خواهد شد.
کنایه: ترش رو بودن زشت است.
جاھے که دل برَوت، پاد هم رَوت.
معنی: جاهی که دل بخواهد، پا هم به همانجا می رود.
جَن و مرد، دیرین دیرواَنت.
معنی: زن و مرد قطب نمای همدیگر می باشند.
کنایه: راهنما و حلال مشکلات همدیگرند.
دل، دلِ بوا جاه کاریت.
معنی: دل، بوی دل را می شناسد.
دل، دلِ کاسد اِنت.
معنی: دل پیام آور دل است.
کنایه: دل به دل راه دارد.
دوْستناكين چُك، هما شیرین هِزمتین چُك اِنت.
معنی: فرزند دوست داشتنی، فرزندی است که آماده خدمت به والدین خود است.
کم رزك (رِسک) هست، بلے بے رِزك نے.
معنی: کم روزی وجود دارد، ولی بی روزی نست.
گوَهر اِنت گوْن عالما بهر اِنت.
معنی: سرد است. این سردی همه جا را فراگرفته و بین همه ی مردم تقسیم شده است.
کنایه: اگر مشکلی هست برای همه هست.
گُهار کپتگ، براتے سر بستگ.
معنی: خواهر زایمان کرده، ولی برادرش سر خود را بسته است!
[ در فرهنگ بلوچی رسم بر این است که زنان زائو، سر خود را می بندند تا درد و فشار را متوجه پایین تنه نموده، راحت تر فارغ شوند، اما در این جا اشاره شده که به جای زائو، برادر سر خود را بسته است ].
کنایه: اگر مشکلی برای خواهر پیش بیاید، برادر هم شریک غم اوست.
مُلکا صاھبے نے.
معنی: شهر بی صاحت هست.
کاربرد: زمانی استفاده می کنند که در حق کسی تعدی شده و فریادرسی برای حقوق پایمال شده ی او نباشد.
منبع:
بَتَل گَنج و بلوپی زبانِ گالوار – شش هزار و دویست و چهل و سه ضرب المثل بلوچی نوشته ی رسول بخش کشاورز
نظرات