توسط 1- ـئی / ai این نوشتار از دو حرف تشکیل شده و به همین شکلی که نوشته شده است ، خوانده میشود معادل ێ در کوردی و تورکی آذری میباشد و عی در عربی و ai در انگلیسی که Sail یک کلمه‌ی مشترک بین بلوچی و انگلیسی است که از این قاعده پیروی می کند و معادل ay در حروف تنظیم شده‌ی دانشگاه اوپسالا برای زبان بلوچی(حروف رومن بلوچی)
مثال این حروف:
هئیک / Haik / تخم مرغ یا …
مئیگ / مئیگ / مال ما
سئیل / Sail / گردش، تفریح
2 – ـئ / ae/æ این نوشتار به صورت ئ و در لاتین به صورت æ یا ترکیب ae نوشته می شود که تلفظی بین a و e به صورت کوتاه دارد و معادل اردوی این حرف ے هست( سات هے /بل: سات هئ )
مثال:
سئ / Sæ /Sae / سه
تَوئ / Tavæ / Tavae / تویی
نئں / Næn / Naen / نیست
کئ / Kæ / Kae / کی
وئ / Væ / Vae / حرف تعجب
رئ / Ræ / Rae / میروید
3 – ؤ / au یا ـــَو که به صورت اینکه قبل از و حرف ضمه ـَ / a باشد تلفظ میشود در واقع این و صامت است و طبق حروف رومن بلوچی دانشگاه اوپسالا به صورت aw نوشته میشود اما بعضی به صورت صدادار و ـو/u تلفظ می کنند و اگر به صورت بیصدا( aw ) تلفظ شود در لهجه‌ی مکرانی بلوچی w به b تبدیل میشود مثل افغانستان که در لهجه‌های سرحدی و سیستانی(رخشانی) اَوگانستان/Awgànestàn است و در لهجه مکرانی‌ها ابگانستان/Abgànestàn گویش می شود اما کؤر/Kaur/رودخانه اگر به این روش نوشته و خوانده شود باید در لهجه مکرانی کَبر/Kabr خوانده شود که کاملا اشتباه است۔
مثال این حرف:
کؤر/Kaur/ رودخانه
جؤر/Jaur/نوعی درخته‌ی سمی
اؤگان/Augàn/افغان
شؤر/Šaur/مشوره
کؤش/Kauš/کفش
4 – حرف ݔ/ے/è/ie تلفظ این حرف برای غیربلوچ زبانان و حتی برای عده‌ای از بلوچ ها سخت است و آن را به صورت ای/i تلفظ میکنند و متاسفانه سیدظهور شاه هاشمی هم این حرف را مهم برنشمرده و اما کلماتی که آخرشان ے/ݔ بوده رو با ے نوشته مثل اے که همین را هم برخی از بلوچ‌ها ای میخوانند که در تعجبم پس چرا ای نمینویسند این را و یا اگر اے رو همون ای میدانند پس چرا سیدظهور و خودشون کلمه‌ی بلوچی رو بلوچے نمینویسند؟! باید بگویم سید ظهورشاه در تجزیه کلمات مثلا بݔر را اینطور( ب ےْ ر ) تجزیه کرده این حرف در یک الفبای بلوچی به صورت ڃ /ڃ نوشته میشود و همینطور میتوانید برای تمرین تلفظ این حرف از این کلمات استفاده کنید:
ویِتنام/ Vietnam
سیِنا / Siena
شیِلد / Shield
این‌ها را به صورت خیلی سریع بخوانید و صدایی که از ie درمی آید تقریبا معادل è هست و اگر هم کیبورد شما è نداشت میتوانید ie بنویسید معادل این حرف در زبان روسی وجود دارد که е ھست و Петь / عدد ۹ به صورت نݔت/Nèt/Niet تلفظ میشود اگر داشتید بلوچی میخواندید مثلا Ziemol/زݔمل/موسیقی رو به روش انگلیسی زایمُل نخوانید
مثال این حرف:
بیر/Bèr/Bier / انتقام
بانکلینک/Bankalènk/ باقلا
شاهیم/Šàhèm / ترازو
اومیت/Umèt/ امید
چاکلیٹ/Čàkalèť/ شکلات
ایران/ Èràn / ایران
5 – ـوْ / Ò / ou نیز یکی از حروف است که تلفظش برای بعضیها سخت و پیچیده است و این نیز متاسفانه توسط سیدظهورشاه تنها در تجزیه به صورت مثلا بلوچ(ب ل وْ چ) تجزیه شده و در الفبای دیگر بلوچی ۏ نوشته میشود
برای تمرین این حرف شما نیاز به کلماتی دارید که u و a در کنار هم داشته باشد مثلا میگوییم شروعءَ بیت اگر شروعءَ را سریع تلفظ کنیم صدایی که از تلفظ سریع اوعَ درمیاد تقریبا معادل وْ در زبان بلوچی هست
مثال این حرف:
بلوْچ/Balòč/Balouch
دوْچ / Dòč/Douch / دوخت
گنوْک /Ganòk/Ganouk / دیوانه
هوْر /Hòr/باهم
هوْڈ/Hòď/غار
هوْڈوکی/Hòďoki/بازی گُلف
بوْٹ/Bòť/شپش
سوْر/Sòr/شور
پوْڈل/Pòďal/پودر
پوْز/Pòz/بینی
چوْٹ/Čòť/کج
نظرات